zondag 6 januari 2013

culturele gebeurtenissen december 2012

Wat een feest had moeten worden nl. het 125  jarig bestaan van theater Carré, begon direct met een tragedie nl. het plotseling overlijden van de acteur-zanger Jeroen Willems. Logisch dat alles festiviteiten werden afgelast.


In 1987 studeerde Willems af aan de toneelschool en werd lid van het gezelschap Hollandia waarvan Johan Doesburg de huisregisseur was. 16 jaar speelde hij bij dit gezelschap een aantal bijzondere rollen. Maar hij kreeg landelijke bekendheid door zijn t.v.-en filmrollen in bv. Bij nader inzien, Wij Alexander en Bij ons in de Jordaan. Voor zijn rol als Prins Claus in Majesteit kreeg hij De Gouden Kalf. In maart 2013 kunnen we hem nog eenmaal bewonderen in de verfilming van de roman van Gerard Bakker Boven is het stil.

Een van de grootste architecten van de moderne architectuur Oscar Niemeyer is op 104 jarige leeftijd in Rio de Janeiro overleden. Hij kreeg zijn grootste bekendheid door de nieuwe, modernistische hoofdstad Brasilia die hij  op initiatief van Juscelino Kubitschek ontwierp.



De staatssecretaris van Cultuur heeft gezegd dat het budget van de Publieke Omroep niet meer  op basis van ledenaantallen wordt bepaald maar op basis van kwaliteit en originaliteit van de programma's. Daardoor raken de omroepverenigingen veel macht kwijt en dat vind ik een goed plan. Want nu laten de omroepen, en daarin verschillen ze niets van de commerciële omroepen, zich leiden door de kijkcijfers. En meestal levert dat alleen maar pulp op.

Opnieuw is er een roman van de bijna vergeten Oostenrijkse schrijver Ernst Weiss. Deze schrijver pleegde zelfmoord op de dag na de intocht van de nazi's in Parijs. In 1936 verscheen bij de Amsterdamse exiluitgeverij Querido De arme verkwister. Deze vader-zoonroman is nu in een Nederlandse vertaling verschenen bij Van Gennep. Een aanrader!



Hoewel ik absoluut geen jazz liefhebber ben, moet ik hierbij toch vermelden het overlijden van de in 1920 in Concord, Californië geboren jazz pianist Dave Brubeck, die vooral bekend is geworden met het nummer Take Five, dat gecomponeerd werd door de altsaxofonist Paul Desmond.Opvallend was dat hij klassieke muziek studeerde bij Darius Milhaud.



Romaanse beeldhouwers signeerden zelden hun werken; een uitzondering daarop is de maker van Judas van Autun, die ook een prachtige Eva maakte en de enorme tympaan met het Laatste Oordeel in dezelfde plaats.
Helaas kennen we niet de maker van  de timpaan  van de l'eglise Sainte Foy in het Zuidfranse  plaatsje Conques, waarop ook een Laatste Oordeel staat afgebeeld.



De laatste jaren komt in Nederland aandacht voor de Catalaanse schrijver Joseph Maria de Sagarra. Nog niet zo lang geleden verscheen een Nederlandse vertaling van zijn roman uit 1932 Privéleven. Frans Oosterholt heeft opnieuw een geweldige prestatie verricht met zijn vertaling van Knoflook en Pekel,  die verschenen is bij uitgever Menken Kasander & Wigman.



Iemand kan essays schrijven die ook voor een buitenstaander begrijpeljk zijn, ook al is hij/zij niet deskundig op het specifieke terrein, waarover de schrijver/schrijfster heeft geschreven. Maar bij de overleden Amerikaanse pianist Charles Rosen, was dat niet mogelijk. Om zijn essays te kunnen volgen en te begrijpen moest je de partituur erbij halen. Overigens was hij een wonderkind dat les heeft gehad van een oud-leerling van Lizt, nl. Moriz Rosenthal.



In Museum Boymans van Beuningen te Rotterdam is tot en met maart een tentoonstelling gaande gewijd aan de schilder Hans Makart. Er hangt slechts éém doek van hem, maar dat is dan ook een enorm doek van liefst 4,5 meter. Het draagt de titel Abundantia. In de politiek onrustige jaren  was er in  Europa een verlangen naar geborgenheid, naar nostalgie en daar speelde deze schilder met zijn dromerige kunst op in.



Er is een intrigrerende biografie verschenen over Jan van Oord geschreven door zijn dochter Dorinde van Oord. Jan van Oord is natuurlijk beter bekend onder zijn pseudoniem Jean Dulieu.
Zij is er in geslaagd voldoende afstand te houden tot haar onderwerp, maar een minpunt is dat zij sommige veronderstellingen niet kan bewijzen. 
Dat deed zij ook al in haar vorige boek over Henk van Oord, de vader van Jean Dulieu. Maar haar boeiende schrijwijze vergoedt veel.



Ik denk dat de meeste lezers van dit blog de wenkbrouwen zullen fronsen bij het horen van de naam Jan Bons; toch was deze op 94 jarige leeftijd overleden man een van de grootste kunstenaars van na de oorlog. Hij werd pas na de oorlog bekend door de enorme panelen die hij schilderde voor de tentoonstelling Weerbare democratie.
Hij was bevriend met Gerrit Rietveld van wie hij de opdracht kreeg een muurschildering te maken van 6 bij 36 meter voor de tentoonstelling Asi es Holanda in Mexico-stad.



De man die de Indiase muziek in het westen bekend maakte en onder andere samenwerkte met diverse artiesten zoals Yehudi Menuhin en George Harrison , met de laatste nog op een concert in 2004 is op 92 jarige leeftijd overleden.
Ravi Shankar afkomstig uit Noord-India vertrok al op jonge leeftijd naar Europa en verdiepte zich daar in klassieke muziek, film en dans. Voor het London Symphony Orchestra schreef hij op verzoek van de bekende dirigent André Previn een concert voor zijn instrument de sitar.



In 1959 kon men een symphonie horen die was geschreven door een nog slechts 22 jarige jongeman, nl. Otto Ketting.  Deze had het geluk de zoon te zijn van Piet Ketting, eveneens componist.  Naast de compositielessen van zijn vader studeerde hij trompet aan het conservatorium en na zijn afstuderen speelde hij enige jaren in het Brabants Orkest. Zijn composities trokken direct aandacht. Hij had totaal geen affiniteit de muziek van Stockhausen etc. maar streefde naar schoonheid met een romantische inslag.
Geboren in 1935 overleed hij dus op 77 jarige leeftijd.



De muziekwereld leed nog meer verliezen met het overlijden van twee beroemde sopranen, die al lange tijd niet meer optraden en geen publiciteit meer zochten.
Op 86 jarige leeftijd overleed de beroemde sopraan Galina Vishnevskaya, die vooral in het begin van haar carriere opzien baarde met haar fraaie stem, maar ook door haar huwelijk met de cellist Mtislav Rostropovitsj. Beiden waren voor de dissidenten een voorbeeld.



Wie een mooie opname wil horen van de prachtige 4 Letzte Lieder, die Richard Strauss op zeer hoge leeftijd schreef,  moet eens luisteren naar die van de ook deze maand overleden Lisa Della Casa, die in 1919 werd geboren. Haar belangrijkste rollen waren in opera's van Mozart en Richard Strauss.

Jammer genoeg zorgde de man van Elsabeth Schwarzkopff, de eigenaar van een belangrijk platenlabel, Walter Legge, ervoor dat Lisa niet in Salzburg mocht optreden. Na een carriere van 31 jaar stopte zij in 1971 plotseling met optreden.



Eindelijk is er een biogafie verschenen over een onbekende Tachtiger die tegelijk de oprichter was van de SDAP. Ron Blom heeft deze prestatie verricht, want hij moest het enorme archief van deze Frank van der Goes doorspitten om daaruit een lezenswaardig boek samen te stellen.



Het is dan toch gelukt: Jet Bussemaker heeft ergens een potje gevonden om het Metropole Orkest van de ondergang te behoeden. Het krijgt nu subsidie tot 2017. Wat is Nederland een onbenullig land geworden dat het op cultuur gaat bezuinigen. Alsof ons land ik weet niet hoeveel miljoenen uitgeeft voor cultuur. Onze jeugd wordt mede door het ontbreken van beschaving, wat cultuur toch inhoudt steeds huftiger en we verliezen in de wereld alle status.



Dat het wat afbraak van cultuur nog waanzinniger kan gaan, zien we momenteel in Mali, waar eadicaal islamitische extremisten bezig zijn met de vernietiging van de eeuwenoude Mausolea in de stad Timboektoe. Deze tombes van heiligen worden al eeuwenlang door de Malinezen bezocht om er te bidden. Maar de Salafisten beschouwen de aanbidding van heiligen en voorvaderen als afgoderij. Timboektoe telt zo'n 333 tombes.
Het is niet te hopen dat de Salafisten ook de macht krijgen in Egypte, want dan bestaat er grote kans dat b.v. de pyramiden en andere heiligdommen ook vernietigd worden.



Dit jaar zijn zes schilderijen die eerder waren toegeschreven aan schilders rond Rembrandt door onze Nederlandse Rembrandtexpert Ernst van de Wetering  na langdurig onderzoek erkend als echte Rembrandts.  Daarmee is het aantal Rembrandts nu vastgesteld op  325 schilderijen.


Als ik  voor het laatst in slaap zal vallen; hoop  ik dat ik net zal denken aan iets anders. Dat zijn dichtregels uit de laatste bundel gedichten van Louis Lehman die hij zes jaar geleden publiceerde.
Deze op 19 augustus 1920 geboren homo universalis stierf 23 december van dit jaar. Behalve met de dichtkunst hield Lehman zich ook bezig met schrijven, rechten, scheepsarcheologie, tekenen en componeren.



Tot slot van dit overzicht wil ik de publikatie vermelden van brieven die de dichter Chris J. van Geel schreef aan o.a. zijn zoontje, zijn uitgever, collega's en vrienden. Het leven van dezed man is niet over rozen gegaan. Deze zoon, ook Chris geheten overlijdt aan een overdosis medicijnen en daarvoor verwoest een brand zijn huis, waarbij veel archief verloren is gegaan.










Geen opmerkingen: