Sitka

Vanmiddag gekeken naar een prachtige uitzending over het muziekfestival in Sitka, een plaatsje in Alaska.

Ruim 40 jaar geleden begon  Paul Rosenthal, een leerling van de beroemde violist Jascha Heifetz  met dit festival nadat hij naar Sitka was verhuisd. Ieder jaar verzamelde zich een aantal musici om daar belangeloos op te treden en langzaam groeide dit festival uit tot een aansprekend gebeuren. Twee Nederlandse musici traden daar regelmatig op; Christiaan Bor, leerling van Heifetz en Godfried Hoogeveen, leerling van de beroemde cellist Gregor Piatigorsky zien we voor het laatst optreden op dit festival. De stichter van dit festival nam in 2011, het jaar van deze film, ook afscheid.

Prachtig zijn de opnamen van het landschap van Alaska  met op de achtergrond de melancholieke klanken van de kamermuziekensembles.
Opvallend is de ongedwongen, informele sfeer gedurende dit festival, waarbij de inwoners van Sitka als gastheren en gastvrouwen optreden en de artiesten op de vreemdste lokaties optreden.

Een andere bijkomstigheid is dat er werken worden uitgevoerd die je bijna nooit hoort, zoals het strijkoctet van Max Bruch e.a. werken.

Ik heb genoten van deze uitzending en het valt te betreuren dat er niet meer van dit programma's worden uitgezonden.

zelfportret

4 januari 1881 werd in Duisburg de maker van bovenstaand zelfportret geboren. Wilhelm Lehmbruck, want hij is de bewuste kunstenaar is vooral bekend om zijn expressionistische beeldhouwwerken. Aanvankelijk werkte hij tradionalistisch, maar na zijn ontmoeting in Parijs met August Rodin ontwikkelt hij een eigen stijl; hij werkte in klei, en maakte daarvan vervolgens afgietsels in brons.
Tijdens de eerste wereldoorlog ging hij als verpleger in een ziekenhuis werken; hij zag daar zoveel ellende dat hij zware depressies kreeg en op 25 maart 1919 pleegde hij zelfmoord in zijn atelier in Berlijn.

onbekende componist

Bohemen heeft een groot aantal componisten voortgebracht, waarvan een aantal totaal in de vergetelheid zijn geraakt, maar via het medium c.d. weer te beluisteren zijn. Een van deze toondichters die ik middels dit artikel weer onder de aandacht wil brengen is Frantisek Jiranek.
Hij werd op 24 juli 1689 in Lomnitz aan de Popelka geboren. Zijn ouders waren in dienst bij Graaf Wenzel Morzin.
 
Dankzij deze graaf kon hij in de jaren 1724 tot 1726 in Venetië verblijven om er compositie te studeren, waarschijnlijk kreeg hij zelfs les van Antonio Vivaldi. Deze kreeg van Morzin opdracht tot het componeren van concerten voor fagot.

In 1726 keerde Jiranek terug naar Praag en trad toe tot de hofkapel van Morzin. Andere leden van dit orkest waren Antonin Reichenauer en Johann Friedrich Fasch. Toen de graaf in 1737 overleed verliet Jiranek Praag en kreeg een aanstelling in de kapel van Heinrich von Brühl in Dresden. Na diens dood in 1763 werd Jiranek gepensioneerd en bleef tot zijn dood in 1778 in Dresden wonen.

Jiranek schreef alleen instrumentale muziek, wo. sonates voor viool, triosonates, sinfonia's en concerto's.. In deze werken kun je een invloed van Vivaldi beluisteren; maar ook zijn er "Boheemse" invloeden te horen.
 

daggedicht vrijdag 29 maart

Voor deze vrijdag 29 maart heb ik een gedicht gekozen van de dichter Jean Pierre Rawie, inmiddels 62 jaar oud. Zelf heeft de dichter aangegeven dat "het onverbiddelijk voorbijgaan van de tijd " het kernthema van zijn werk is. Het gedicht is een klassiek sonnet met twee rijmklanken voor het octaaf en twee voor het sextet. Rawie heeft een voorkeur voor vormvaste, rijmende poëzie. Hij wordt vaak vergeleken met J.C.Bloem.


VOORGOED

Dit is de herfst, dit zijn de mooiste maanden,
maar ze ontgaan ons zoals ieder jaar,
want wij zijn blinden in een wereld waar
het blijvende niet geldt, alleen het gaande.

Wij tastten in het duister naast elkaar,
een oogwenk dat wij ons onsterflijk waanden,
en zijn niet dan elkanders nabestaanden;
het bed is ons niet nader dan de baar.

Geen troost valt aan het najaar te ontlenen,
de bladeren verworden in de goot
en de gelieven zijn voorgoed verdwenen.

Wie weet is ons vergund pas metterdood.
door vreemde hemellichamen beschenen,
iets vast te houden wat ons niet verstoot.

JEAN PIERRE RAWIE

UIT:    GELEENDE TIJD, 

BERT BAKKER, AMSTERDAM, 1999

 

 

levensbericht 24 maart

De filmacteur aan wie ik dit levensbericht wijd speelde in het begin van zijn carriere vooral vileine karakters in zogenoemde films noir. In zijn latere loopbaan stapte hij daarvan af en ging rollen spelen in westerns en horror films.

Richard Widmark, over hem gaat dit artikel werd op 26 december 1914 geboren in de staat Minnesota. Zijn vader had zweedse voorouders en zijn moeder dito schotse. Hij bracht zijn jeugd door in Princetown, Illinois. Het gezin moest dikwijls verhuizen vanwege de baan van zijn vader. Op het Lake Forest College wijdde hij zich aan acteerlessen.
Gedurende de jaren 1941 en 1942 kon men hem dagelijks op de radio beluisteren in de serie Farewell Page Farrell. In 1943 kreef hij zijn eerste toneelrol in het stuk Kiss and Tell. Hij hoefde gelukkig niet in dienst en in 1947 kreeg hij zijn eerste filmrol aangeboden in Kiss of Death, waarin hij de vileine Tommy Udo speelde. Deze film werd een groot commercieel succes en Widmark won er de Golden Globe Award voor. 
De volgende films waarin hij een belangrijke rol speelde waren Yellow Sky, waarin Gregory Peck en Ann Baxter zijn tegenspelers waren; Panic in the streets geregisseerd door Elia Kazan; Night and the City van Jules Dassin; No Way out met Sydney Poitiers.
Een andere opvallende film waarin hij speelde was Judgement at Nuremberg. Widmark speelde in liefst 60 films.

In 1942 trad hij in het huwelijk met Jean Hazlewood, van wie hij een dochter kreeg. Na haar dood in 1997 trouwde hij in 1999 met Susan Blanchard. In 2001 trok hij zich terug uit het openbare leven en overleed op 24 maart 2008 een een longaandoening. 

kamerkoor repertoire

Sinds een 10 tal jaren ben ik lid van het Kamerkoor Vianen, dat uit 23 leden bestaat. We zingen een repertoire dat zich uitstrekt van de  middeleeuwen tot de modernen. Ieder jaar geven we een tweetal concerten; het laatste cond plaats op 2 en 3 maart in samenwerking met het Kamerkoor Nieuwegein.
Momenteel zijn we druk bezig met het samenstellen van een programma voor een concert in de protestante kerk te Herveld. We putten daarvoor uit werken die we in de loop van deze 10 jaar hebben gezongen. 
In een serie artikelen wil ik aandacht schenken aan een aantal koorwerken die we hebben gezongen; al eerste is dat Soneto de la Noche gecomponeerd door de Amerikaanse toondichter Morten Lauridsen. die naast dit werk dat een deel vormt van de driedelige Nocturnes, nog een groot aantal andere koorwerken heeft gecomponeerd in een gematigd modern idioom en door een geoefend amateurkoor gezongen kan worden.
Morten Lauridsen heeft voor dit koorwerk een gedicht gekozen van de chileense dichter Pablo Neruda.
Hieronder volgt de Spaanse tekst.

Cuando yo muero quiero tus manos en mis ojos:
quiero la luz y el trigo de tus manos amada
pasar una vez mas sobre mi su frescura:
sentir la suavidad que cambio mi destino.

Quiero que vivas mientras yo, dormido, te espero,
quiero que tus oldos sigan oyendo el viento,
que huelas el aroma del mar que amamos juntos
y que sigas pisando la arena que pisamos.

Quiero que lo que amo siga vivo
y a ti te amé y canté sobre todas las cosas,
por eso sique tu floriciendo, florida,

para que alcances todo lo que mi amor te ordena,
para que se pases mi sombra por tu pelo,
oara que asi conozxan la razon de mi canto.     

     
 

daggedicht woensdag 27 maart

als daggedicht voor deze woensdag 27 maart heb ik een gedicht gekozen van de beroemde Spaanse dichter Federico Garcia Lorca. Ik vraag me echter wel af hoeveel mensen zijn gedichten gelezen hebben. Ik laat een gedicht volgen in de vertaling van Bart Vonck, die het volledige werk van deze dichter heeft vertaald.

VERWONDERING

Dood bleef hij liggen op straat
met een dolk in zijn borst.
Niemand die hem kende.
Wat trilde de lantaarn!
Moeder.
Wat trilde het lantaarntje\
op straat!
Bij dageraad. Niemand
kon nog in zijn ogen kijken
die staarden in de harde lucht.
Ja, dood bleef hij liggen op straat,
met een dolk in zijn borst
en niemand, niemand die hem kende.

FEDERICO GARCIA LORCA

 

kerken en kathedralen

Zondag 18 juli onze eerste dag in Cortina waar we vanuit Passignano naar toe gereden waren hadden we gelukkig mooi weer. De hele nacht had het geregend. In het stadje was het enorm druk met flanerende Italianen. Buitenlanders zagen we nauwelijks; het is echt een vakantieoord voor Italianen woonachtig in Milaan en Rome. Het is een mondaine plaats met mooie winkels en ontzettend veel hotels.
Vanzelfsprekend hebben we de Chiesa Parochiale bezocht.  Zij is de trots van de gemeenschap en werd gebouw tussen 1769 en 1775 naar een ontwerp van de architect Promberg-Costa. Op deze plaats hebben twee kerken gestaan, een daterend uit de 13de eeuw, de andere  uit de 16de eeuw. In de jaren 2007 tot 2009 werd het gebouw zowel qua exterieur als interieur teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Deze restauratie stond onder leiding van Gianluca Ghedini.

Het gebouw heeft één schip met nissen die opvallend ondiep zijn. Het koor krijgt zijn licht via twee rechthoekige vensters. De gevel van het kerkgebouw is glad en in nissen staan de standbeelden van de beschermheiligen van Cortina Filippus en Jacobus de Jongere. Wat de laatste betreft lijkt het beeld meer een afbeelding van Jacobus de Meerdere.

De beroemde Tiroolse schilder Franz Anton Zeller die leefde van 1716 tot 1793 heeft het schip van deze kerk gedecoreerd. We zien afbeeldingen van het Martelaarschap van St.James en De Zuivering van de Tempel. Op de muren van het koor zijn twee grote schilderijen met bijbelse afbeeldingen.

Het hoofdaltaar werd in 1773 gebouwd door Johann Mussack Jr. met de beelden van Petrus en Paulus. Op het altaar aan de linkerzijde zien we we een schilderij van Luigi Gillarduze. In de belangrijkste nissen van het schip staan twee altaren afkomstig uit het 16de eeuwse kerkgebouw met een altaarstuk van Antonio Lazzarini. 
Het altaarvan Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans, oorspronkelijk het hoofdaltaar werd vervaardigd door Andreas Brustolon.  

                                                                                       
 

onbekende componist

Bovenstaand muziekstuk is gecomponeerd door een achterneef van de beroemde Felix Mendelsohn-Bartholdy, die in tegenstelling met deze componist volledig in de vergetelheid is geraakt.

Arnold Mendelsohn  werd op 26 december 1855 in Ratibor geboren. In de zomer van 1866 verhuisde hij met zijn ouders en de vier andere kinderen naar Potsdam uit angst voor de cholera die langstrekkende troepen met zich mee zouden kunnen brengen. Desondanks stierf de vader toch aan deze gevreesde besmettelijke ziekte.
De moeder verhuisde met haar kinderen naar Berlijn, waar de jonge Arnold pianolessen ging volgen bij Carl August Haupt. Zijn schooltijd verliep moeizaam en daarom stuurde zijn moeder hem naar een oom, Eduard Cauer in Danzig en daar behaalde hij het diploma van de middelbare school. 

In Tübingen ging hij rechten studeren, maar die studie boeide hem niet en hij verruilde deze opleiding voor een studie Kerkmuziek aan  het Koninklijk Instituut in Berlijn. Hij kreeg er opnieuw les van Carl August Haupt. Tegelijkertijd ging hij studeren aan het conservatorium in Berlijn, waar hij les kreeg van o.a. Wilhelm Tauber, Friedrich Kiel en Eduard Grell. 

Na beide opleidingen succesvol te hebben afgerond werd hij in 1880 benoemd als organist en koordirigent te Bonn en ging aan de universiteit in deze stad lesgeven. Werd er bevriend met Friedrich Spitta en Julius Smend.
Gedrieën legden ze zich toe op uitvoeringen van het werk van Heinrich Schütz.
12 november trouwde hij tegen de zin van haar vader met Maria Hélène Louise Cauer. Hij verhuisde met haar naar Keulen waar hij leraar orgel en theorie werd aan het conservatorium. Hij ontmoette er Engelbert Humperdinck en Hugo Wolff. 
Hij kreeg groot persoonlijk leed te verwerken door het overlijden van 3 kinderen aan hersenvliesontsteking en zijn jongste docht Dora hield aan deze ziekte een geestelijke achterstand over.
Mendelsohn componeerde 170 liederen en een paar opera's.Daarnaast ook kamermuziek en drie symphonieën. Tijdens zijn leven ontving hij talrijke onderscheidingen, maar na zijn dood op 19 februari 1933 tengevolge van een hartinfarct, werd zijn muziek al gauw vergeten.
 

daggedicht maandag 25 maart

Voor deze maandag 25 maart kies ik als daggedicht een gedicht van de Russische dichter Boris Ryzji, in een vertaling van Anne Stoffel.


ALS IK TERUGKOM UIT NEDERLAND, GEEF IK JE LEGO,
EN DAN BOUWEN WE SAMEN EEN PRACHTIG KASTEEL.
JE KUNT JAREN EN MENSEN TOT TERUGKEER BEWEGEN,
EN OOK LIEFDE - WAT ZEG IK, ER IS NOG ZOVEEL.
IK GING WEG VOOR ALTIJD, MAAR TERUG ZAL IK KOMEN,
EN DAN REIS IK MET JOU NAAR DE ZON EN DE ZEE.
OF WE HUREN GEWOON IKETS GOEDKOOPS VOOR DE ZOMER
EN WE TELLEN ONS GELD EN M ISSCHIEN VALT HET MEE.
WE GAAN LEVEN EN LUIEREN TOT HET GAAT SNEEUWEN.
EN ALS ZOIETS NIET LUKKEN  MOCHT EVENUTEEL -
NOU, DAN STUUR IK, MIJN ZOON, JE UIT NEDERLAND LEGO,
EN DAN BOUW JE MAAR ZELF EEN FANTASTISCH KASTEEL.

BORIS RYZJI

levensbericht 23 maart

Een voorbeeld van paus die in zijn tijd de rooms-katholieke kerk weinig goed heeft gedaan is Paus Julius III. Hij was het derde kind van Vincenzo Ciocchi del Monte en Christofora Saraceni, geboren te Rome op 10 september 1487.
Hij ging rechten studeren in Siëna en Perugia, maar volgde ook theologiecolleges bij de domonicaan Ambrosius Catharsis.
Al in 1513, dus pas 23 jaar oud werd hij aartsbisschop van Manfredonia. In 1521 benoemde men hem tot bisschop van Pavia. Paus Paulus III liet hem toetreden tot de curie in 1536. Hij ontpopte zich in die tijd als een bijzonder diplomaat en werd voorzitter van het Concilie van Trente dat in 1545 officieel geopend werd.

Nas het overlijden van Paus Paulus III werd het conclaaf bij elkaar geroepen dat duurde van 1549 tot 1550. Er waren 48 stemgerechtigde kardinalen die verdeeld waren in drie groepen; een groep Franse kardinalen, kardinalen die keizergezind waren en een groep kardinalen die de voorkeur gaven aan Alexander Farnese, de kleinzoon van de overleden paus.
Na 10 weken werden de kardinalen het eindelijk eens en kozen Kardinaal del Monte tot nieuwe paus. Hij nam de naam Julius III aan.
 
Helaas bleek hij als paus liever een comfortabel leven te leiden, dan leiding te geven aan de kerk. Hij verzamelde een kliek vertrouwelingen rond zich, die hij allerlei baantjes toeschoof. Helemaal uit de bocht vloog hij met de benoeming van een schandknaap Innocenzo Ciocchi del Monte, die door hem geadopteerd was, tot kardinaal pas 17 jaar oud. Waarschijnlijk hadden de twee een  seksuele relatie.
23 maart 1550 overleed Paus Julius III.
 

kerken en kathedralen

Na het bezoek aan Pienze zijn we doorgereden naar Montepulciano, wat ook een prachtig plaatsje is met vele bezienswaardigheden w.o. de kathedraal.

Deze kerk werd gebouwd tussen 1594 en 1680 en pas ingewijd in 1712. Van de vroegere kerk die hier stond zijn slechts enkele blokken travertijn bewaard gebleven. De klokketoren van bakstenen gebouw dateert uit de 15de eeuw naar een ontwerp van Jacomo en Checco di Meo da Settignano/
Dit kerkgebouw kenmerkt zich door zijn strakke en elegante lijnen die kenmerkend zijn voor de Florentijnse architectuur in die periode. Het grondplan is een Latijns kruis verdeeld in drie beuken.
In de middenbeuk zien we een koepel waarvan de trommel wordt ondersteund door horizontale balken en kolommen. Over de gangpaden hangen kruisgewelven met kapellen die een open gewelf hebben. Op de halfrondapsis staat het hoofdorgel dat dateert uit n1839.
Het interieur bevat een aantal kunstschatten afkomstig uit de vroegere kerk en andere kerken uit Montepulciano.
Te noemen zijn een geweldig drieluik van Taddeo di Bartolo vervaardigd in 1410, wat op het hoofdaltaar staat. 

Een klein schilderij op hout met de titel Onze Lieve  Vrouw van de Pilaar geschilderd door Sano di Pietro uit de 15de eeuw.
Een 14de eeuwse doopvont waarschijnlijk vervaardigd door Tino Camaino.

onbekende componist

Denemarken heeft naast Niels Gade en Carl Nielsen nog andere componisten voortgebracht en een daarvan is Hakon Borresen. Hij werd op 2 juni 1876 in Kopenhagen geboren als zoon van een koopman. Hij studeerde aan het Koninklijk Conservatorium  compositie bij Johan Svendsen.

In 1901 ging zijn eerste symphonie in premiere en aansluitend maakte hij vele reizen door Duitsland, Frankrijk en België. Borresen woonde afwisselend in Kopenhagen en op het eiland Skagen waar hij een 2de huis had. 

Borrese componeerde in een laat romantische stijl en hij liet zch beinvloeden door Deense volksmelodieën. Wat dat betreft was hij een nationalist, die wars was van moderniteiten. Opvallend zijn zijn melodieën en zijn geweldige instrumentatiekunst. Maar dat betekent tegelijk dat men zijn muziek ouderwets vindt en dat ze weinig gespeeld wordt. In Nederland wordt hij nooit gespeeld.
Hij schreef o.a. drie synfonieën, een vioolconcert, een serenade voor hoorn, strijkers en slagwerk en een aantal kamermuziekwerken. 
Hakon Borresen stierf 6 oktober 1954 in Kopenhagen.

daggedicht

Voor deze zaterdag 23 maart heb ik voor mijn daggedicht een gedicht gekozen van een dichter uit een land dat als dichterland vrijwel onbekend is gebleven. Adriaan van der Hoeven heeft van Sirkka Turkka het volgende gedicht vertaald.

De sterren lijken weer een huilerige ballade, en  iedere avond
stemmen de honden hun gebarsten violen.
Ik geef het verdriet geen ruimte,
laat het niet dichtbij komen.
Duizend meter sneeuw opmijn hart.
Ik mompel veel in mezelf, op straat
zing ik hbardop.
Ik zie mezelf soms in het voorbijgaan, met een hoed op, prima voer
voor de wind, en een scheve gedachte.
Ik praat over de dood als ik het leven bedoel. Gooi m'n papieren
door elkaar, heb geen enkele theorie, alleen een vloekende hond.
Als ik om een borrel  vraag, krijg ik een ijsje,
misschien ben ik toch een Spanjaard, met zo'n lage
haargrens, nee echt:
ik ben niket van hier, denk ik.
Ik zweet,probeer te praten, af en toe
tril ik weer.
Bijna meer dan dat ik moet sterven betreur ik dat ik geboren ben.
En alles wat ik vraag
is duizend meter sneeuw op mijn hart.

SIRKKA TURKKA
 

kerken en kathedralen

15 juli 1993 brachten we een bezoek aan het stadje Pienza, een kleinood dat op een zeer klein oppervlak enorm veel te bieden heeft w.o. een prachtige dom, fraaie plein met daaraan bijzondere paleizen. Dit stadje was het privé speeltje van kardinaal E.S.Piccolimini, die in 1458 tot paus werd gekozen en toen aan de Florentijnse architect Bernardo Rossellino de opdracht gaf om Corsignano volgens humankistische principes te herbouwen en er een renaissancistisch wonder van te maken. Rossellino heeft de stad  symmetrisch gebouwd, wat aan hety Piazzo Pio XII goed te zien is. De rfenaissancikstische gevel van de aan dit plein gelegen Dom helt licht over. Het interieur is laatgotisch en bevat talrijke schilderijen van meesters uit de Siënese school.

Het gebouw werd in 1462 voltooid en het interieur in 1464. De gevel telt drie assen en twee verdiepingen; in de bovenste zijn iconische kolommen en in  de onderste corintische kolommen aangebracht. Rossellino heeft dit overgenomen van zijn leraar Leon Battista Alberti. 

Het is hallenkerk met drie beuken met een renaissancistische constructie maar met gotgische elementen. In de loop van de eeuwen bleek dat de constructie  niet goed was want de pilaren in het koor gingen in zuidelijke richting buigen en moesten versterkt worden.

Tot de kunstenaars die aan het interieur hebben meegewerkt bohoren Vecchietta, Sano di Pietro, Matteo di Giovanni, Giovanni di Paolo en Stefano di Giovanni Sassetta.
 

levensbericht 20 maart

Een man die een belangrijke en feitelijk niet zo'n beste invloed heeft gehad op het leven van Oscar Wilde, overleed 20 maart 1945. Lord Alfred Bruce, hij is de man aan wie dit blog is gewijd werd 22 oktober 1870  geboren in een dorpje in het graafschap Worcestershire en kreeg zijn opleiding aan het Magdalene College inOxford.
 
In 1891 ontmoette hij Oscar Wilde en werd verliefd op hem. Toen zijn vader John Sholto Douglas, de negende markies van Queensberry hier achter kwam, bracht hij Wilde in discrediet door hem ten overstaan van een aantal mensen een visitekaartje te overhandigen met daarop de tekst Mr.Wilde posing as a Sodomite.

Dat liet Wilde niet op zich zitten en beschuldigde de markies van smaad. Waarschijnlijk heeft Bosie hem daarin aangemoedigd; helaas verloor Wilde de rechtzaak en werd wegens "onfatsoenlijkheid"veroordeeld tot 2 jaar gevangenisstraf. Na zijn vrijlating gingen Douglas en Wilde in Napels gedurende 3 maanden samenwonen.

In 1902 voltrok zich een opvallende gebeurtenis in het leven van Bosie, toen deze in het huwelijk trad met de dichteres Eleanore Custance, die al een relatie achter de rug had met de schrijfster Natalie Clifford Barney. In 1911 trad Douglas tot de rooms-katholieke kerk, Het paar kreeg een zoon Raymond, die vanwege een geestelijke stoornis regelmatig in psychiatrische inrichtingen verbleef. Het huwelijk kende talrijke ups and downs en  beiden gingen tenslotte hun hun leven leiden zonder te scheiden.

In een tweetal boeken nam hij afstand van zijn voormalige vriend en van zijn homoseksuele periode. Daarnaast publiceerde hij ook een paar dichtbundels. In de rest van zijn leven werd hij voortdurend geconfronteerd met processen o.a. tegen de journalist Arthur Ransome die zijn houding t.o.v. Wilde aankaartte.

Het bleek dat Douglas een rabiate anti-semiet was o.a. uit zijn vertaling van de antimetische Protocollen van de wijzen van Sion en zelfs beschuldigde hij Winston Chruchill deel uit te maken van een Joodse samenzwering om generaal Herbert Kitchener te vermoorden. Douglas werd hiervoor tot zes maanden veroordeeld.

daggedicht 20 maart

Voor deze woensdag 20 maart 2013 heb ik voor mijn daggedicht een gdicht gekozen van de  Deense dichter Niels Hav in een vertaling van Jan Baptist.


ALS IK BLIND WORD

Liefde maakt blind -
en elke dag als de blinde
hierbij voorbij komt trippelen met zijn stok,
valt het verkeer een kwart seconde volkomen stil,
terwijl Gods engelen opstijgen en neerdalen -
en de ogarts zijn kliniek sluit.

Liefde maakt blind,
maar seks is onschuldig: aan mijn ogen mankeert niets,
ik zie alles.

Daarom mislukken al mijn liefdesgedichten.
Met gesloten ogen fluister ik in de telefoon, 
en buiten voor het station staat de blinde
als een heilig evangelist
en neuriet in de regen
- gehandicapt door de liefde.

Pas verliefden kussen elkaars vingertoppen,
dat weet ik best.

NIELS HAV 

 

onbekende componisten

Ik denk dat lezers van Spechtiania de naam van deze Christian Joseph Lidarti kennen. Dat was trouwens bij de schrijver van dit weblog ook het geval. Dankzij Spotify een site waar je tegen betaling van 10 euro per maand onbeperkt muziek kunt streamen, heb ik deze muziek leren kennen en was het tevens voor mij een reden om meer van de man zelf te weten.
Lidarti werd op 23 februari 1730 in Wenen geboren. Hij ging naar een door Cistersiënsers geleide school Viktring geheten en daarna naar het Jezuitencollege Leoben.

Zijn eerste muzieklessen ontving hij van een neef Giuseppe Bonno, die kapelmeester was aan het keizerlijk hof en zelf leerling was geweest van Leonardo Leo. 

In 1751 ging hij naar Italië en woonde 5 jaar in het stad Cortona; in 1757 werd hij leerling bij de beroemde Niccolo Jomelli in Rome. In 1784 kreeg hij een aanstelling aan de Santo Stefano kerk in Pisa. 
Met talrijke beroemdheden uit zijn tijd onderhield hij briefwisselingen o.a. Charles Burney. Daruit blijkt dat men hem en zijn muziek hoogachtte. Lidarti was gehuwd met de adellijke Anna Vettoria Scorzi.
Hij schreef hoofdzakelijk instrumentale muziek, met een voorliefde voor de cello. Hij schreef slechts een paar geestelijke werken; heel bijzonder drie koorwerken voor de synagoge van Amsterdam.

Hij stierf op 65 jarige leeftijd in Pisa en liet zes kinderen na. 

daggedicht maandag 18 maart

Maandag 18 maart laat ik de keuze voor een gedicht vallen op de Oostenrijkse dichter Erich Fried.

WAT HET IS

Het is onzin
zegt het verstand
Het is wat het is
zegt de liefde

Het is tegenslag
zegt de berekening
Het is alleen maar pijn
zegt de angst
Het is uitzichtloos
zegt het inzicht
Het is wat het is
zegt de liefde

Het is belachelijk 
zegt de trots
Het is lichtzinnig
zegt de voorzichtigheid
Het is onmogelijk 
zegt de ervaring
Het is wat het is
zegt de liefde

Vertaling  GEERT VAN ISTENDAEL
 

Voor deze dinsdag 19 maart kies ik een gedicht van de voor mij onbekende Spaanse dichter Luis Cernuda, in een vertaling van Stijn Kleijnen.


HET GEVAL VAN DE VERMOORDE VOGELS

Nooit  zullen we weten, nooit, 
om welke reden op een dag
die lichten lichtjes flikkerden;
was het een droevig schuim,
een sterkere bries of niets wellicht.
Alleen de golven die het weten.

Minachtend tonen zij daarom vandaag
hun kleur van ogen,
hun kleur nog onbekend, zelfs als een herinnering
iets tot hem zingt, iets op zachte toon.

Het was een vogel die misschien vermoord was;
niemand die het weet. Door niemand
of door iemand die triest is miusschien op de stenen,
op de muren van de hemel.

Maar daarvan weet men niets vandaag.
Alleen een lichte flikkering van lichten,
een kleur van ogen in de golven of de bries;
en ook, wellicht, een angst.
Alles, inderdaad, onzeker.

LUIS CERNUDA

levensbericht

Dit is een fragment uit de film The English Patient geregisseerd door de regisseur Anthony Minghella die op 18 maart 2008 overleed. Met deze film kreeg hij in 1997 een Oscar voor de beste regie.

Zijn vader was  Italiaans-Schots en zijn moeder was afkomstig uit Leeds, maar ook haar voorouders kwamen oorspronkelijk uit Vallerotonda. Het echtpaar runde op het eiland Wight een ijssalon. Na zijn lagere school (Sandown Grammar School en Het St.Johns College, ging Anthony studeren aan de Universiteit van Hull. 

Hij trad in het huwelijk met de choreografe Carolyn Choa uit Hongkong. Uit dit huwelijk werd een zoon geboren Max; beiden overleefden hem.
Aanvankelijk werkte hij als scenarioschrijver zowel voor toneel als voor televisie o.a. afleveringen van Inspector Morse. Zijn toneelstuk Made in Bangkok was in 1986 een groot succes.
Pas in 1996 brak hij door als filmregisseur met The English Patient, die zelfs bekroond werd met een Oscar. Een andere opvallende film was The Talented Mr.Ripley uit 1999.
Minghella overleed aan de gevolgen van een bloeding na een operatie voor kanker aan de lymeklieren van keel en amandelen.

onbekende componist

In de serie gewijd aan Onbekende componisten deze keer aandacht aan de Ierse componist Ernest John Moeran.
Het werk hierboven is een gedeelte uit de 1ste symphonie, die Moeran pas voltooide in 1937. Deskundigen zeggen dat het een van de meest originele werken is die in de jaren dertig in Engeland werden gecomponeerd. Hij wordt gerekend tot de 2de stijlperiode in de werken van deze componist Die op 31 december 1894 werd geboren en op 1 december 1950 door  verdrinking om het leven kwam.
Heel zijn leven heeft hij een grote liefde getoond voor volksliedjes die hij al heel jong ging verzamelen o.a. bij Bob Miller, Harry Cox en in pubs. Zij bleven tot zijn dood een bron van inspiratie. 
In 1925 ging hij samenwonen met de componist Peter Warlock en de schilder Hal Collins.Dat waren wat je noemt anarchistische jaren en hij hield er een levenslang alcoholprobleem aan over.
In 1943 meende hij rust te vinden door te trouwen met de celliste Peers Coetmore, maar dat bleek een grote vergissing. Voor haar schreef hij in 1945 het celloconcert. Een ander opvallend werk uit deze laatste periode was de Sinfonietta. 

Tijdens zijn leven werd zijn werk veel uitgevoerd, maar na zijn dood raakte hij snel in de vergetelheid en beschouwde men zijn werk als ouderwets. Dankzij de helaas veel te jong overleden dirigent Vernon Handley, die veel werken op c.d. heeft gezet, kreeg men weer belangstelling voor zijn werk, behalve in Nederland.

culturele bijzonderheden februari 2013

De VSB poëzieprijs is toegekend aan Ester Naomi Perquin. De jury koos haar bundel uit de 75 inzendingen. In het juryrapport staat o.a. het volgende Op verraderlijk luchtige toon schept Perquin met onvoorspelbare wendingen een gelaagde ruimte in deze bundel. Het taalgebruik is soms soepel als spreektaal, dan weer geraffineerd en virtuoos.

In de jaren 40 en 50 verkochten de Andrew Sisters, bestaande uit de zusters Laverne, Maxene en Patty meer dan 80 miljoen platen. Ze speelden tijdens de 2de Wereldoorlog voor de Amerikaanse troepen in Europa. Laverne overleed al in 1967 en Maxene in 1995. Nu is de leadzangeres Patty, die altijd tussen haar zussen stond, ook overleden.

De in 1947 geboren Catalaanse schrijver Jaume Cabré, heeft een nieuwe roman het licht doen schijnen die al in een Nederlandse vertaling is verschenen. Titel van deze roman is De Bekentenis van Adria en de schrijver verbindt daarin het 20ste eeuwse verhaal met de geschiedenis van Inquisitie tot Holocaust.

Zes jaar kostte hem het schrijven het boek Wereld in Woorden, Frits Oostrom geeft erin blijk van zijn enorme liefde voor de Nederlandse literatuur in de 14de eeuw en neemt ons mee in deze wonderlijke wereld, blijk geven van een geweldige eruditie.

Ik denk dat als je een toevallige passant van het ruiterstandbeeld van koningin Wilhelmina op het Rokin in Amsterdam vraagt wie de maker van dit beeld is, het antwoord schuldig moet blijven. Dat is niet zo vreemd, want Theresia van der Pant, heeft nooit aan de weg getimmerd en is dus ietwat onbekend gebleven.

Als we willen weten hoe het rijk van de Tsaar er uitzag in de jaren begin 20ste eeuw, dan moeten we de foto´s van de Russische fotograaf Prokoedin Gorski bekijken.Deze man reisde door Rusland, de Kaukasus en andere Aziatische delen en legde op de plaat de volkeren die daar woonde vast. Hij bleef dit doen tot 1918 toen hij naar Noorwegen vluchtte en liefst 2500 foto´s bij zich had.

Als iemand tijdens de 2de wereldoorlog een officièle functie vervulde werd hij direct beschuldigd van collaboratie met de Nazi´s en na de oorlog zonder echt onderzoek veroordeeld door de Ereraad. Dat gebeurde in eerste instantie met Henk Badings, die tijdens de Duitse bezetting de leiding kreeg van het Haags Conservatorium en de plaats innam van de jood Sem Dresden. Alleen al dit was voor mensen een reden om hem te veroordelen. Het bleek echter dat hij ervoor gezorgd had dat heel veel jongelui niet naar de Duitse Arbeitseisatz hoefden.
De Celliste Doris Hochscheid en de Pianist Frans van Ruth hebben een cd. doen verschijnen met daarop cellosonates van Henk Badings en Sem Dresden.

Er zijn twee boeken verschenen die te maken hebben met de 2de wereldoorlog, nl. Duitse Wortels geschreven door de journaliste Laura Starink. Zij vertelt hierin over haar familie, afkomstig uit Sileziè. Het andere boek is geschreven door Jan Brokken die in De vergelding schrijft over zijn woonplaats Rhoon in het laatste oorlogsjaar.
Twee aanraders.

In de gezegende leeftijd van 94 jaar overleed de beroemde Zweedse koordirigent Eric Ericson,  die een aantal jaren gastdirigent was bij het Nederlands Kamerkoor. De grootste bekendheid kreeg hij met zijn Zweeds Radiokoor, dat hij  leidde tussen de jaren 1951 tot 1981 en dat hij tot een van de verfijndste koren maakte.

Dankzij de Koninklijke Bibliotheek kunnen op de website daarvan vijftig tijdschriften tussen 1850 en 1940 lezen. Twee interessante bladen zijn De Vrijdagavond, Joodsch Weekblad, dat bestond van 1924 tot 1932 en Ons Eigen tijdschrift van chocoladefabrek Van Houten, dat verscheen in de jaren 1922 tot 1936.

Onze Piet Mondriaan blijkt veel meer dan een stijve, ietwat burgerlijke man te zijn geweest. Hij onderhield relaties met een groot aantal dames. Hij moet toch iets gehad hebben, dat voor al deze dames aantrekkelijk was. Nu is er een kwartet verschenen, weer verdeeld in 13 categorieèn met als titels o.a. Familie en Collega´s en Nachtelijke Wandelingen.

Een ander opvallend boek dat verscheen is geschreven door de enige jaren geleden overleden Lambert Giebels en door zijn zoon persklaar is gemaakt. Het behandelt Adolf Hitler als kunstenaar en Giebels doet dit opvallend serieus.

Twintig jaar geleden verscheen een roman over de Vietnamese oorlog, die de schrijver Tim O´Brien 20 jaar kostte om het ùberhaupt te schrijven en pas nu in het Nederlands is verschenen. Ik heb het niet gelezen, maar het moet een prachtig, wijs boek zijn.
 
Soms verschijnen er biografieèn die eigenlijk niet hadden moeten verschijnen omdat ze niet voldoen aan de eisen die een biografie stelt en daardoor blokkeren ze vaak de verschijning van een betere levensbeschrijving. Dat schijnt het geval te zijn met het boek over Samuel Sarphati, de  recensies zijn niet best.

 Hoewel er de laatste jaren nauwelijks nog nieuwe opnamen van hem verschenen, leeft de onlangs overleden Amerikaanse pianist Van Cliburn nog altijd voort als de winnaar van een concours in Moskou, waar hij met zijn uitvoering van het pianoconcert van Tsaikowsky opzien baarde en de 1ste prijs behaalde.