Giuseppe Melchiorre Sarto-Paus Pius X

20 augustus 1914 overleed Giuseppe Melchiorre Sarto, bekend geworden als een van de conservatiefste pausen die we in de kerk gehad hebben.

Sarto was afkomstig uit een zeer arm gezin en om voor priester te laten studeren moest er door de andere gezinsleden alles ontzegd worden. Gelukkig kreeg hij van een maecenas een studiebeurs en kon daarmee naar het seminarie.
18 september werd hij tot priester gewijd en werd kapelaan in Tombolo. In zijn spaarzame vrije tijd bestudeerde hij het werk Thomas van Aquino en trachtte ook het canoniek recht eigen te maken. Zijn optreden viel schijnbaar positief op, want langzaam klom hij op binnen de hiërarchie van het instituut.

In 1880 benoemde paus Leo XIII hem tot bisschop van Treviso en op het consistorie van 12 juni 1893 werd hij kardinaal.

Op 20 juli 1903 overleed Leo XIII en kwamen op 4 augustus de kardinalen bijelkaar om in geheime stemmingen tot een nieuwe pauskeuze te komen. In die tijd hadden politici nog invloed op deze pauskeuze en gaven uit hun land afkomstige kardinalen de opdracht mee bepaalde keuze te vetoën.

Algemeen werd gedacht dat Kardinaal Rampolla, de staatssecretaris van de overleden paus, de steun van alle kardinalen zou hebben en dus de nieuwe paus zou worden.

Maar keizer Frans-Jozef gaf kardinaal Puzyna de opdracht deze Rampolla te vetoën, want Rampolla zou een voorkeur hebben voor Rusland en Frankrijk, Onverwacht viel de keuze op Sarto die bekend stond als aartsconservatief en zeer anti-modernistisch.  Met Sarto dacht men geen politieke paus te hebben gekozen. Hij nam de naam Pius X aan. Heel zijn pontificaat stonden eucharistie, de sacramenten en het zieleheil van de gelovigen centraal.

Hij was een 19de eeuwer verdwaald in de 20e eeuw; meteen na zijn aantreden zorgde hij ervoor dat inmenging van staatshoofden in de pauskeuze onmogelijk werd, door kardinalen die een veto van een staatshoofd het conclaaf inbrachten direct geexcommuniceerd werden.

Wat betreft de bestrijding van armoede vond hij dat dit geen staatsaangelegenheid was, maar dat het moest uitgaan van de vrijwilligheid. Een positief punt bij hem was zijn aanpak van de corruptie binnen de kerk en bovendien was hij fel gekant tegen de baantjesjagerij binnen het insitutuut. Men bezorgde elkaar leuke baantjes. Maar daar maakte hij een eind aan en een voorbeeld daarvan was dat zijn broer zijn hele leven lang gewoon postbode bleef.

Pius X vocht ook voor het behoud van het Gregoriaans binnen de kerkmuziek en de liturgie en in het verlengde daarvan kregen de Benedictijnen van Solsesmes de opdracht een nieuw Graduale samen te stellen.

Omstreden is deze paus vooral door zijn felle strijd tegen de modernisten, daarbij gesteund door de integralisten onder leiding van Umberto Benigni, die averechts uitwerkte; want voor veel katholieken in die tijd waren de modernisten martelaren en verloor de Kerk veel aanzien.

Pius X was wat betreft zijn standpunten een onbuigzaam mens, die weigerde de dialoog aan te gaan met andersdenkenden. Hij werd door socialisten en liberalen sterk bekritiseerd juist vanwege zijn aartsconservatieve instelling.

Op het persoonlijke vlak schijnt hij een vroom man geweest te zijn, die bovendien zeer sober leefde en die een grote verering had voor Maria. Tijdens zijn pontificaat groeide het aantal gelovigen bv. in Nederland sterk.

Enige weken voor het uitbreken van de 1ste wereldoorlog overleed hij op 79 jarige leeftijd in Rome en werd door paus Pius XII  in 1954 heilig verklaard.