Dit zelfportret is geschilderd door de Belgische schilder Firmin Baes. Hij werde in 1874 geboren in een artistiek milieu. De eerste schilderslessen kreeg hij van Leon Frédéric; deze spoorde hem aan te gaan studeren aan de Kunstacademie in Brussel. In deze tijd leerde hij een aantal kunstenaars kennen w.o. Eugène Laermans, Jean Laudy, Emile Fabry en Victor Rousseau. In 1902 trouwde hij met Maria Nelis; uit dit huwelijk werden drie dochters geboren. Hij had direct veel succes, omdat hij heel goed aanvoelde wat zijn opdrachtgevers wilde hebben. De gebeurtenissen in de Eerste Wereldoorlog grepen hem erg aan en liet dit blijken in zijn toen gemaakte tekeningen. 4 december 1943 overleed hij in Brussel.
Voor deze zaterdag 30 augustus kies ik een gedicht van een van de grootste, sommigen zeggen, dé grootste dichter die we in Nederland gekend hebben nl. Herman Gorter. Ik denk dat men dan zijn sensitivistische gedichten bedoelt. Zoals de maaiers 's avonds huiswaarts gaan; verzadigd krachtig, in het hoog gezag des avonds met in 't oog vierkant de dag van licht, waardoor zij zwaaiend zijn gegaan. Zoo ga ik ook, terwijl de groote maan kogelend voortgaat langs de stroeven dag der nacht die 'k even koperhel òpzag, mijn armen en mijn hoofd zijn welberaan. Dit hewb ik zóó en dit ook zóó gedaan, mijn beenen gaan nog rustig door het werk, mijn borst dringt voor, mijn oogen zien naar 't rusten. De slaap heeft breed zijn dommelende kusten, daar zal ik als op steenenblauwe zerk slapen, de schouders moe van 't hangend gaan.
Iemand waarvan je helemaal niet zou verwachten dat hij ook zou zingen, was de man aan wie ik mijn levensbericht van 29 augustus wijdde namelijk Lee Marvin, die in de film Paint Your Wagon dit lied ten gehore brengt.
Mijn hoofdrolspeler in dit levensbericht in een kenmerkende pose nl. die van revolverheld in de beroemde western The Man who shot Liberty Valence geregisseerd door John Ford. Lee Marvin mijn onderwerp werd op 19 februari 1924 in New York City geboren; na zijn militaire diensttijd ging hij werken als leerling-loodgieter, maar voelde zich aangetrokken tot het acteursvak.
Het beroemde gevecht tussen Marlon Brando en Lee Marvin in The Wild One, uit 1954 van Stanley Kramer. In het begin van zijn carrière speelde hij hoofdzakelijk gangsters en andere zware jongens. Na een onderbreking door het spelen in de tv.serie M Squad, keerde hij trug naar het witte doek en speelde in een tweetal films met John Wayne als tegenspeler. Dat hij ook over komische talenten beschikte liet hij zien in de western Cat Ballou. Zijn grootste succes had hij met zijn rol van Major Reisman in The Dirty Dozen. In de jaren 70 en 80 maakte hij nog enkele films die veel succes hadden. 29 augustus 1987 overleed hij onverwacht aan een hartaanval.
Voor deze vrijdag 29 augustus heb ik een gedicht gekozen van wat we een cultdichter zijn gaan noemen nl. J.C.Noordstar. Hij gebruikte dit pseudoniem om zijn dichtwerk te scheiden van zijn wetenschappelijk werk wat hij onder de naam Arnold Jan Pieter Tammes publiceerde. Hij werd op 10 juli 1907 in Groningen geboren; zijn vader was cacaofabrikant. Hij raakte bevriend met de dichter N.E.M.Pareau ( Herman Jan Scheltema). Hij kreeg pas bekendheid als dichter na de heruitgave van door Rudolph Escher van zijn bundel De Zwanen en andere gedichten. Poëziekenners beschouwen hem als een voorloper van de Vijftigers. Het kwam door de avond en hield bij 't raam, daar haalt geen nachtegaal bij onder 't schallen der volle borst, als blij de klinkers vallen, kristallen nachts, háár stokte 't hart en d'âam. O, 't moordend uitzien naar wie niet wil plukken uw bloem, die - 't is u beloofd - geen rimpel treft, aleer de zoete roover u verheft: een zee, die opgaat, neev'lend van verrukking. Nu glijdt ook alles van u en sluit gij 't oog, wilt in de poelen van uw keus verzwelgen 't is uur der scheiding, voorzichtig 't raam omhoog, want moeder sluimert licht. In broosheid slaat uw ronden steel wind van gekruide velden: de roller kwijnt, 't was wis een andre straat..... J.C.Noordstar
10 mei 1946 werd Donovan Philips Leitch in Glasgow geboren, maar hij groeide op in Engeland. Men kon voor het eerst met hem kennismaken in het popprogramma Ready, steady Go en na het uitbrengen van zijn eerste single Catch the Wind trok men al vergelijkingen met Bob Dylan. Een enorm succes behaalde hij met het nummer waarvan hierboven een opname is te horen Colours. Zijn echte doorbraak kreeg hij met het uitbrengen van het album Sunshine Superman. Begin jaren zeventihg trok hij zich terug uit het openbare leven.
We horen hier de beroemde Franse actrice Catherine Deneuve het lied Toi Jamais zingen. Ze deed dit in een film waarvan de naam mij niet bekend is, maar ze laat horen dat ze een begenadigd chanteuse is.
Dit portret van de Zweedse kunstschilder Bruno Liljefors is gemaakt door zijn landgenoot Anders Zorn. Liljefors is vooral bekend om zijn jachttaferelen waarbij de invloeden van de impressionisten duidelijk te zien is, lettend op de weergave van licht en kleur. Bruno werd op 14 mei 1860 in Upsala geboren; woonde een aantal jaren in Duitsland en keerde in 1900 weer terug naar zijn vaderland. Zijn broer Ruben was een bekende componist. 18 december 1939 overleed hij in Stockholm.
Vandaag neem ik een gedicht van Emile van der Borch van Verwolde. die op 17 mei 1910 werd geboren in Laren en daar woonde op het landgoed Huis Verwolde. Na de lagere school bezocht hij het Christelijk Gymnasium in Zutphen. Tussendoor moest hij vanwege een longaandoening kuren in een Zwitsers sanatorium. In 1929 slaagde hij voor het gymnasium A examen en ging aansluitend studeren in Leiden en Groningen. Tijdens zijn studietijd schreef hij in het tijdschrift Groot Nederland en Virtus Concordia Fides. Zijn officiële debuut had plaats in het tijdschrift Helikon. Als groot literatuurliefhebber hield hij zich bezig met het uitgeven van bibliofiele uitgaven. Toch studeerde hij in 1940 cum laude af in Groningen en was actief in het verzet. Werd helaas verraden en op 11 juni 1942 gearresteerd en na een jaar gevangenschap op 20 juli 1943 met negentien anderen gefusilleerd. DE WANHOPIGE Er is geen mens zover als ik gegaan op deze weg van zoden en van stenen, - ik heb met alles wat voorbij is afgedaan, nu ben ik eindelijk met mijzelf alleen en kan niet verder. De haven ligt verdronken in de nacht, het water droomt onder de bruggebogen van een verzonken en verzwegen vracht, en in het donker zie ik vrouwenogen, - maar dit is niets. Thuis bloeien anemonen in het gras tegen de berk aan, voor de zon geborgen, en ik hoor stemmen en een hond die blaft tegen zijn baas, en wacht het "goedemorgen", - het is voorbij. Ik voel geen medelijden noch verzet voor hen die deze reis nog nooit begonnen, maar zich te ruste leggen in het veilige bed van gewaardeerde deugd en gewaardeerde zonde, - want zij zijn dood. Emile Baron van der Borch van Verwolde en het boek van C.van Dijk & in Verzamelde poëzie, Verwolde 1979
Afgelopen zondagavond zond de VPRO de laatste aflevering uit van het onvolprezen programma Zomergasten uit. Deze laatste uitzending was een schot in de roos met als gast de schrijver David van Reybrouck. Deze karakteriseerde zichzelf veel meer als een kijker dan als een schrijver en liet dat zien middels zijn filmfragmenten, waar tussendoor hij zeer lezenswaardige zaken te berde bracht. Hij brak een lans voor een Vlaamse kunstenaar, waarvan ik nog nooit gehoord had namelijk Sam Dillemans. Zijn werk is gestoeld in de traditie en laten modernisme, classicisme, academisme samenvloeien zonder een tegenstelling daar tussen te laten zien. Hij is een liefhebber van de bokssport en in het deel van de documentaire die Van Reybrouck liet zien, zien we Dillemans boksen, terwijl hij zeer wetenswaardige zaken zegt.
Een tweede kunstenaar waarvoor van Reybrouck een lans brak was de Friese dichter Tsjebbe Hettinga. Tijdens zijn jeugd werd Hettinga langzaam blind; een euvel waar zijn broer ook aan leed. Hij studeerde voor onderwijzer aan de kweekschool in Sneek, studeerde Nederlands en Fries en studeerde daarvoor in 1986 af. Vanaf 1982 woonde hij in Leeuwarden. Slechts 64 jaar oud overleed hij aan kanker. Van Reybrouck werd emotioneel bij het zien en horen van deze dichter, die zijn gedichten op een fascinerende wijze voordroeg.
een gedeelte uit de documentaire die de regisseur Pieter Verhoeff maakte over Hetinga in 2006 onder de titel In dat zoeken zonder vinden ( Yn dat sykjen sûnder finen)
Dit zelfportret is vervaardigd door de Duits-Israëlische schilder Leo Kahn. Hij werd in 1894 geboren in Bruchsal en diende tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Duitse leger. Daarna ging hij studeren aan de Kunstacademie in Karlsruhe en volgde er lessen bij Albert Hueinsen. Daarna d.w.z. in 1920 ging hij naar Berlijn en raakte er bevriend met Max Lieberman. Ook bezocht hij Nederland en Frankrijk. In 1928 vestigde hij zich in Zuid Frankrijk, waar hij André Derain ontmoette. In 1936 emigreerde hij naar Israël, waar hij in 1983 overleed. Hij onderging grote invloed van Paul Cézanne.
Voor deze woensdag 27 augustus heb ik een gedicht gekozen van de op 4 september 1997 gestorven dichter G.J.Resink. Hij werd op 11 oktober 1911 geboren in Jogjakarta en nam in 1950 de Indonesische nationaliteit aan. Hij was vóór de Tweede Wereldoorlog lid van de zogenaamde Stuwgroep. Deze streefde naar de onafhankelijkheid van het voormalig Nederlands Indië. Zijn gedichten laten een echt Indonesisch levensgevoel zien, ondanks dat hij Europese literaire vormen gebruikt. Hij was een groot kenner van het literaire werk van Joseph Conrad. APRIL OP HET LAND De wevervogel komt weer in de palmen nu langzaamaan de oostmoesson begint, al blijven 's middags nog wel wolken walmen om bergen, waar de regen zich bezint. En 's avonds rolt de Melkweg op de wind zich uit als de kelir van een heel kalme wajang bèbèr, waarop het beeld blijft talmen van Bima die de tami duidt en bindt de rijst te planten - nu het riet gaat pluimen - naast katjang en melati voor de thee, en die nog steeds als schim en danser jaagt door spelen van het volk, dat krissen draagt uit steen dier sterren, die zijn nacht inruimen voor gloedwolk, kou, droom, dauw en wereldzee. G.J.RESINK UIT: KREEFT EN STEENBOK ( 1963)
Er zijn zangers solo of als duo, die de muziekgeschiedenis ingegaan zijn met slechts één enkele hit; dat geldt b.v. voor het duo Zager and Evans. Beiden studeerde aan de Nebraska Wesleyan University. In 1968 brachten ze de song In the Year 2525 uit gecomponeerd door Richard S. Evans. In dit lied werd een waarschuwing uitgesproken voor de gevaren van de technologie en laat een toekomst zien waarin de mensheid zichzelf vernietigt door zijn eigen technologie en medische uitvindingen. 20 juli 1969 werd het de nummer 1 in de Verenigde Staten. Al de volgende uitgebrachte singles van Zager and Evans bleven onopgemerkt.
Tot de vele portretten die :Lovis Corinth van zijn kunstbroeders maakte, behoort ook dit portret van Walter Leistikow. Hij werd 25 oktober 1865 in Bromberg geboren, dat nu als Bydgoszcz in Polen is gelegen. Toen hij 17 jaar oud was vertrok hij naar Berlijn en ging studeren aan de Koninklijke Akademie; maar werd al na een half jaar van deze opleiding verwijderd omdat hij volgens Anton von Werner geen talent had. Hij was een van de oprichters van de Berliner Secession; naast het schilderen hield hij zich ook bezig met het ontwer[en van meubels, Stoffen en tapijten. Ook probeerde hij zich bezig te houden met schrijven. Keizer Wilhelm II vond zijn werk afschuwelijk. 24 juli 1908 pleegde Leistikow zelfmoord tijdens zijn verblijf in het Sanatorium Hubertus in Berlin-Schlachtensee voor een langdurrige behandeling van Syphilis.
In de film The Man who knew too much zingt Doris Day het lied Que Sera, sera. Het lied is gecomponeerd door Jay Livingstone en Ray Evans. Haar zoon wordt gevangengehouden in een ambassade en op het moment dat zij dit lied zingt, hoort zij haar zoon het lied meefluiten. Haar man weet hem te bevrijden. Qua titel lijkt dit lied op een melodie gezongen door José Feliciano Che sarà geschreven door Jimmy Fontana en Franco Migliacci.
Vandaag kies ik een gedicht van de Vlaamse dichter Maurice Gilliams. volgens velen een van de fijnzinnigste dichters die België heeft voorgebracht. Maurice werd in 1900 in Antwerpen geboren, waar zijn vader het beroep van boekdrukker uitoefent. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verblijft het gezin Gilliams noodgedwongen in Amsterdam. In 1919 vertrekt Maurice naar Parijs, waar hij voor typograaf gaat studeren. Hij heeft een zeer sterke band met zijn moeder, die helaas na een gruwelijk ziekbed overlijdt. Hij trouwt met de katholieke Gabrielle Baelemans, een frigide vrouw. Het huwelijk is na een half jaar al op de klippen gelopen, maar vanwege haar katholiciteit kan er niet gescheiden worden. Pas in 1976 kan Gilliams hertrouwen met Maria de Raeymaekers, een verpleegster die hij heeft leren kennen bij zijn opname in een inrichting vanwege psyschische problemen. Met haar beleeft hij zeer gelukkige jaren, waaraan op 18 oktober 1982 abrupt een einde komt. Ik weet niet of de biografie waaraan Annette Portegies werkte inmiddels verschenen is. ELEGIE Zondag op het land. Roken en door 't venster staren: linden voor de gevel, trage knapen gaan voorbij. Zomeravond op de velden en de verre treinen kan men horen. Grachten die naar heimwee smaken, vergezichten, klokken die mij plagen komen 't hart zijn honing roven. En de dorpen die ik door wil trekken, waar de bruiden wonen, waar de boten varen op de stromen, roepen mij in 't dalend donker: in het koren staat een huis. Maar ik toef hier voor het venster van een boerenkamer waar een stoel de stilte tekent en de bloemen bruin verwelken in een glas groen water. MAURICE GILLIAMS
Voor deze zondag 24 augustus 2014 kies ik een gedicht van de Dichter Jan Baeke, 23 mei 1956 geboren in Roosendaal. Hij debuteerde in 1997 met een bundel Nooit zonder paarden en in 2001 verscheen zijn bundel Zo is de zee. Volgens literatuurkenners weet hij met zijn in gewone taal geschreven gedichten een mysterie op te roepen, waarbij invloeden zijn te herkennen van filmers als Bunuel en dichters als Bachmann. Hij vertaalt ook gedichten o.a. van Deryn Rees-Jones. DE BOOM DIE TUSSENBEIDE KWAM Een man kwam met een zaag te leven. Spraakzaam was de zaag niet en ook kon de man het niet opbrengen de zaag te omarmen. Toch was er tussen hen het zachte zingen van de gordijnen een wolk die aan het raam voorbijtrekt en een vogel op de vensterbank, door beide waargenomen. Onverminderd het geringe dat van dag tot dag voldoende was. Alleen de nachten brachten donkere portieken en een onrustige slaap. Niet de scherpe natuur van de zaag wierp de man terug uit zijn dromen maar de huiver van de boom de in het hoofd van de man was aangeplant. JAN BAEKE UIT ZO IS DE ZEE, 2001
Het laatste levensbericht van 23 augustus wijdde ik aan de veel te jong overleden filmster River Phoenix en daarin vermeldde ik dat hij veel liever singer-songwriter was geworden. Een van zijn bekendste songs was Heart to Get, dat hij schreef voor de film A night in the Life of Jimmy Reardon.
De schilder Lovis Corinth heeft een groot aantal kunstbroeders op het doek vastgelegd en een daarvan was de Duitse Symbolistische schilder Carl Strathmann. Gegevens over deze schilder heb ik niet kunnen vinden; alleen zijn geboortedatum in 1866 en het jaar van overlijden nl. 1939.
De eerste keer dat de hoofdfiguur van dit levensbericht opviel was in de film The Mosquito Coast met Harrison Ford en Helen Mirren. River Phoenix kreeg hierdoor een rol in de film Running on Empty; op slechts 17 jarige leeftijd kreeg hij al een Oscarnominatie. Na in 1989 een rol te hebben gespeeld in Indiana Jones and the Last Crusade ontmoette hij een andere jonge filmster Keanu Reeves. Met hem raakte hij bevriend en ze speelden samen in My Own Private Idaho.
Ondanks dat hij veel geld verdiende met zijn filmrollen, was River het liefst muzikant geworden. In 1988 richtte het met zijn zus Rain een band op nl. Aleka's Attic. Voor de film A Night in the Life of Jimmy Reardon schreef hij het lied Heart to Get. River schreef ook de muziek voor de film The Thing Called Love; we horen River zelf de nummers ten gehore brengen. De ouders van River behoorden tot de Children of God die Zuid Amerika doortrokken en na terugkomst in de Verenigde Staten hun achternaam veranderden in Phoenix. River had nog vier broer en zussen; allemaal waren ze vegetariër. 31 oktober 1993 overleed River aan een overdosis heroïne en cocaïne. Op dat moment was hij een film aan het opnemen van Georg Sluizer nl. Dark Blood.
In 1971 verscheen het boek Through the Looking Glass met daarin het beroemde nonsensgedicht Jabberwocky geschreven door Lewis Carroll. In dit gedicht waarschuwt een vader zijn zoon voor drie dieren die de omgeving onveilig maken speciaal de Jabberwock. De jongen gaat er met een zwaard op uit en weet de Jabberwock te doden. Weer thuis gekomen wordt hij met vreugde ontvangen. Het gedicht is door Donovan op muziek gezet en op you tube heb ik er een opname van gevonden, Twas brillig, and the slithy toves Did gyre and gimble in the wabe: All mimsy were the borogoves, And the mome raths outgrabe. "Beware the Jabberwock, my son! The jaws that bite, the vlaws that catch! Beware the Jubjub bird, snd shun The frumious Bandersnatch! " He took his vorpal sword in hand: Long time the manxome foe he sought - So rested he by the Tumtum tree, And stood awhile in thought. Ans, as in unfish thought he stood, 'The Jabberwock, with eyes of flame Came whiffling through the tulgey wood, And burbled as it came!
Voor deze zaterdag 23 augustus kies ik een gedicht van de dichteres Clara Eggink, die vooral bekend is geworden als echtgenote van J.C.Bloem en hem jarenlang verzorgd heeft. VERLOREN Ik lees een boek, ik schrijf een brief, Ik kom bij jou, wij praten. Die dingen zijn mij even lief; Ik kan ze ook wel laten. Het voorjaar buiten is altijd zoet, Maar niet dat wilde wonder Toen ik weg wou gaan, alleen en koel; Nu kan ik ook wel zonder. Ik meende aan 't strand te zijn geboren, Mijn huis te hebben in het duin. Dat alles is lang verloren, Nu voer ik meeuwen in mijn tuin. CLARA EGGINK
De Duitse schilder Lovis Corinth heeft veel tijdgenoten schilders op het doek vastgelegd en een van deze schilders was Bernt Grönvold. Deze Noorse schilder woonde het grootste deel van zijn leven in Duitsland en Tirol. De vader van Bernt werkte als priester in het ziekenhuis van Arrstad, waar hij zich bezig hield met de verzorging van Melaatsen. Grönvold volgde een opleiding aan de Kunstacademie in München en kreeg er o.a. les van Ferdinand Löfftz. Via zijn broer Marcus leerde hij zijn vrouw Minka kennen, eveneens schilderes. Naast het schilderen hield hij zich bezig met het verzamelen van het werk van Honoré Daumier, Adolph von Menzel en Charles Keene. Hij heeft ook heel veel gedaan om het werk van Friedrich Wassmann te promoten, wat hij overigens ook deed voor Hans Beckman, Frantz en Martin von Rohde en Victor mil Jensen. Hij onderhield een regelmatige briefwisseling met Erik Werenskiold.
Ik heb voor deze vrijdag 22 augustus een gedicht gekozen van de Vlaamse dichter Paul Snoek, die slechts 48 jaar oud werd. Zijn burgerlijke naam was Edmond André Coralie Schiettekat en zag het levenslicht op 17 december 1933. In 1961 trad hij in het huwelijk met Maria Magdalena Vereecke en het paar kreeg drie kinderen. Als jong kind was hij al geinteresseerd in de natuur en schilderkunst. Op het Klein Seminarie te Sint Niklaas kreeg hij Nederlands van de priester-dichter Anton van Wilderode. Zijn eerste gedichtenbundel publiceerde hij in 1954; zijn literaifre activiteiten namen zoveel tijd in beslag dat hij stopte met zijn rechtenstudie. Zijn diensttijd bracht hij in Duitsland door. Vanaf 1972 nam het schilderen heel veel tijd in beslag en hij had er veel succes mee. Maar dat duurde slechts kort en geraakte hij in financiële problemen. Dat leidde ook tot privé-problemen en hij verleit zijn vrouw en kinderen, vertrok naar Oostende en hertrouwde in 1977. Hij leed de laatste jaren van zijn korte leven aan depressies en kwam 19 oktober 1081 om bij een autoongeluk. VIERDE GEDICHT VOOR MARIA MAGDALENA Je ogen smelten in hun duister licht. Je koude haar is een doorwaadbaar weefsel en op je nauwelijkse lippen ligt de oude dauwglans van je lauwe speeksel. Je siddert en uit trillingen bestaat je naakte slaap. Bijna alsof je luistert of aan mijn niemandsmond een kus ontstaat en ik mijn adem in je adem fluister, of huiver met mijn lippen aan je hals en aan je borsten, de gebenedijdem terwijl ik in je lichaam vloei, zoals een weinig wijn verdwijnt in rode zijde. PAUL SNOEK UIT: GEDICHTEN VOOR MARIA MAGDALENA (1971)
Een bijzondere opname uit 1942 van de Amerikaanse filmster Alan Ladd, die hier met verve de rol van crooner speelt bij het damesorkest van Rita Rio. Ladd had zijn hele carrière te maken met zijn geringe lengte, hoewel hij in de weinig films waarin hij een hoofdrol speelde liet zien dat over zeer goede acteertalenten beschikte. Zijn beroemdste rol was die van gunfighter in de western Shane, waarin Van Heflin en Jack Palance zijn tegenspelers waren.
Voor deze donderdag 21 augustus neem ik een gedicht van Yge Foppema, die leefde van 1901 tot 1993 en het is genomen uit de bundel Spijkerschrift die gepubliceerd werd in 1945. HET NIEUWE GEZAG Fier staat hij op de brug als een bevaren kapitein, met gouden strepen, pet en al Voorheen was hij een stuurman aan de wal steeds vol kritiek, geladen met bezwaren tegen 't beleid van die zijn meerdren waren; nu weet hij amper wat hij zeggen zal, verwisseld stuur-en bakboord, schoot en val en commandeert bij voorkeur met gebaren. Wel wonderlijk ging 't vaartuig overstag Het volk doet moeite in de koers te blijven maar geen gelooft dat het lang zo duurt Alleen hij twijfelt niet aan zijn gezag zo lang door Gods gena de schuit blijft drijven zal hij geloven dat hij ze bestuurt.
Shirley Schrift, zoals Shelley Winters bij haar geboorte genoemd werd, zag het levenslicht op 18 augustus 1920 in St.Louis, in de staat Missouri. Haar moeder was zangeres; haar grootouders waren uit Oostenrijk gevluchte joden. In 1923 verhuisde het gezin naar New York, daar volgde ze o.a. acteerlessen bij Charles Laughton en in de Actors Studio. Ze brak in 1947 door in de door Georg Cukor geregisseerde film A Double Life, waardoor ze daarna talrijke rollen aangeboden kreeg o.a. The Great Gatsby met Alan Ladd als haar tegenspeler. Ze wilde uit het keurslijf van seksbom, waarin de filmmaatschappij Universal Pictures haar probeerde te persen te komen en deed dat in de film Place in the Sun.
In 1960 kreeg ze haar eerste Oscar voor haar rol in Het Dagboek van Anne Frank. Opzienbarende rollen speelde ze vervolgens in films als Lolita met James Mason, Alfie met Michael Caine en The Poseidon Adventure. Naast het spelen in films, bleef ze ook op het toneel actief.
Ze trouwde viermaal o.a. met Vittorio Gassman, met Anthony Franciosa en tenslotte met Gerry de Ford. Ze was lid van de Democratische Partij. Ze stierf na een vijftigjarige carriere op 85 jarige leeftijd op 14 januari 2006. Haar derde echtgenoot stierf vijf dagen later eveneens aan een hartaanval.
21 februari 1933 werd Nina Simone als Eunice Kathleen Waymon geboren in het plaatsje Tyron in de staat Noord Carolina. Het gezin bestond uit 8 kinderen. Ze volgde pianolessen aan het boegbeeld van de Klassieke Muziek nl. de Juilliard School, maar daar paste ze door haar impulsiviteit niet en kreeg de wijze raad zich te gaan bezig houden met jazz en blues. Ze was een fel voorvechtster van de burgerrechtenbeweging. In Nederland werd ze enorm gewaardeerd en zelf trad ze er graag op. 2de Paasdag 2003 overleed ze aan de gevolgen van borstkanker.
20 augustus 1823 overleed Luigi Barnaba Chiaramonti, die op 14 augustus 1740 te Cesena werd geboren uit een adellijk geslacht. In 1756 trad hij toe tot de orde van de Benedictijnen en noemde zich Gregorio. Toen een vriend van zijn ouders - Giovanni Braschi - tot paus werd gekozen en de naam Pius VI koos, klom hij snel op de hiërarchische ladder. Zo werd hij in 1785 benoemd tot bisschop van Imola.
Toen Pius VI stierf werd er op het eiland San Giorgio Maggiore een conclaaf gehouden, dat na drieeneenhalve maand witte rook liet zien op 14 maart 1800. Kardinaal Chiaramonti werd door de aanwezige kardinalen tot paus gekozen en uit eerbied voor zijn gestorven voorganger naam hij de naam Pius aan. Algemeen werd hij beschouwd als een soort tussenpaus, maar daar vergiste iedereen zich in. In het begin van zijn carrière waren er grote problemen met Napoleon, die hem zelfs door generaal
Radet gevangen liet nemen. Maar nadat Napoleon naar Elba was verbannen, keerde Pius VII terug naar Rome, waar hij met behulp van Consalvi voortvarend aan de slag ging. Een van zijn eerste maatregelen was het in ere herstellen van de Jezuietenorde, vervolgens voerde hij de index en de inquisitie weer in. Tegen de tijdgeest in gaf hij de Joden de opdracht terug te keren naar de Getto's.
Ook de Vrijmetselaars moesten het bij hem ongelden en in het verlengde daarvan de Carbonari, de zogenaamde pro-democratische revolutionairen.
Voor deze maandag 18 augustus 2014 heb ik een gedicht gekozen van een schrijver die vooral bekend is geworden om zijn historische werken en waarvan ik niet wist dat hij ook gedichten heeft geschreven. Jacques Presser was het inhoudelijk niet eens met Lou de Jong's standaardwerk over de geschiedenis van de 2de wereldoorlog. MEN KUST BIJ VOORKEUR IN DE REGEN Men kust bij voorkeur in de regen En drukt een vrouw tegen zich aan Men is op één uit duizend wegen Een eind in stilte saamgegaan En heeft zijn armen eens geheven En om een ranke leest gelegd Wie is het eerste staan gebleven? Wie heeft het eerste woord gezegd? Pas achteraf heb ik bedacht Iets sprak, terwijl wij beiden zwegen Ik heb je lief....het ruiste zacht Ach, kus toch vooral in de regen. J.PRESSER 1899-1970
Ralph McTell schreef het lied Street of London voor zijn debuutalbum Spiral Staircase. Hij liet zich inspireren door de tijd indrukken die hij opdeed tijdens het werkzaam zijn als straatmuzikant in Parijs en Londen. Hij schrijft over de onderkant van de samenleving. Veel artiesten hebben het nummer op hun repertoire genomen.
Have you seen the old man In the closed-down market Kicking up the paper, with his worn shoes? In his eyes you see no pride Hand held looseley at his side Yesterday's paper telling yesterday's news. So how can you tell me you're lonele And say for that the sun don't shine? Let me take you bij the hand and lead you through the streets of London I'll show you something to make you change your mind. Have you seen the old girl who walks the streets of London Dirt in her hair and her clothes in rags? She's no time for talking, She just keeps right on walking Carrying her home in two carrier bags. Chorus In the all night cafe At a quarter pas eleven Same old man is sitting there on his own Looking at the world Over the rim of his te-cup Each te-last on hour Then he wanders home alone. Chorus And have you seen the old man Outside the seaman's mission Memory fading with The medal robbons that we wears. In our winter city, The rain cries a little pity For one more forgotten hero And a world that doesn't care. Chorus.
Lovis Corinth schilderde dit portret van zijn kunstbroeder Benno Becker. 3 april 1860 werd deze schilder geboren in Memel. Hij hield zich bijna heel zijn carrière bezig met het schilderen van landschappen in b.v. Oost Pruisen. Had daar veel succes mee en dat stelde hem in staat om de architect Paul Ludwig Troost de opdracht te geven een villa voor hem te ontwerpen en te bouwen op de oever van de Isar. In 1938 kwam deze villa in het bezit van Martin Borman; helaas werd in 1969 besloten het gebouw te slopen.
Dit drama werd in 1988 geregisseerd door Gérard Corbiau; de operazanger Joachim Dallayrac gespeeld door José van Dam kondigt aan dat hij vanwege zijn leeftijd stopt met optreden. Hij trekt zich terug in een kasteel op het platteland en geeft daarop een zeer indringende wijze les aan een tweetal jonge leerlingen, Sophie en Jean. Ze worden uitgenodigd om deel te nemen aan een zangwedstrijd die georganiseerd wordt door prins Scotti. Jaren geleden verloor de protégé van deze Scotti een dergelijke werdstrijd van Dallayrac en wil nu wraak nemen.
Deze totaal onbekende Vlaamse dichter Richard de Cneudt werd 24 september 1877 in Gent geboren in de Annonciadenstraat. Het gezin verhuisde liefst twaalf keer. Richard studeerde voor onderwijzer en keeg in 1898 een benoeming in Ledeberg.; hij bleef daar tot 1916. Hij sloot zich in de Grote Oorlog aan bij de Activistische Beweging en werd daarom in 1918 bij verstek ter dood veroordeeld. Richard was inmiddels uitgeweken naar Nederland, waar hij van 1919 tot 1937 leraar Frans was in Rotterdam. Na afkondiging van de Amnestie keerde hij terug naar zijn vaderland. LANGS DE KILLE VAART Langs de kille vaart staan slanke populieren, in rusteloos drijven van bewogen luchten 'k hoor boven mij zweepende takken zuchten winden verwoed door hooge kruinen gieren. Bruinroode blaaren zwaaien neer en zwieren, stijgen en dalen drijven even vluchten voor winden die met wilde stormgeruchten in sombren herfst feest van Verwoesting vieren dwarlen om 't hoofd van dichtren Schoonheid-droomers goud-visies wekkend van gestorven zomers na-schreiend luid in forsche windentaal - en gaan saammen den droeven grijzen regen zijn lied van wanhoop snikkend allerwegen - als bruine vlindren sterven in 't kanaal UIT: VERZEN RICHARD DE CNEUDT 1877-1959
De Vlaamse schilder Paul Eugène Gorge was bevriend met de Duitse schilder Lovis Corinth, die enkele maanden bij hem woonde. Hoewel ze het op schildergebied oneens met elkaar waren, deed dat geen inbreuk op hun vriendschap. Lovis Corinth heeft deze Gorge een tweetal keer op het doek vastgelegd.
Voor de donderdag 14 augustus kies ik een gedicht van de jonggestorven expressionistische Vlaamse dichter Paul van Oostaijen,
DE PROFUNDIS We zijn de overwonnenen op de zuiderstrook der lage landen langs de zee De zee was niet ons goed al schuren hare zoute waatren zuiver ons strand van bitterheid Soms is een plant ons goed nog en dieren Ik meen daarmee buiten de paarden schepershonden van Mechelen of Groenendaal die na de schilders van Vlaanderen over de grenzen dragen Herkennen zijin ons hun maats der volle maat van slagen Zien paardenogen aan wier staren het denken om het leed verglijdt in de verte de ster die ons niet begeleidt Om de geraniën die aan de vensters onzer hoeven God roepen met haar meekraplakken stemmen schokt de stilte en het verstarren. PAUL VAN OSTAIJEN 1896 - 1928
In 1958 was ik aan het logeren bij mijn oom in een klein stadjeTring twee uur rijdend van Londen, waar hij werkzaam was als vlooiendeskundige aan het Brits Museum. Hij woonde er met zijn vrouw en vier kinderen in een oud huis. Tring beschikte toendertijd over een bioscoop en samen met deze oom zag ik er de film Chase a crooked Shadow, die een grote indruk op mij maakte, maar die ik sindsdien nooit meer gezien heb. De hoofdrollen werden gespeeld door Anne Baxter, Richard Todd en Herbert Lom. De regie werd gevoerd door Michael Anderson.
Leonid Osipovitsj Pasternak, de maker van dit zelfportret, werd op 4 april 1862 in Odessa geboren. Zijn vader was daar herbergier; zoon Leonid was als kind al geinteresseerd in tekenen en schilderkunst, maar koos toch voor een studie medicijnen in Moskou. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan en dus koos hij vlak voor zijn afstuderen medicijnen toch voor de Kunstacademie. Niemand minder dat de beroemde Russische kunstverzamelaar Pavel Tretjakov kocht zijn eerste schilderij. Aanvankelijk schilderde Leonid in realistische stijl, maar langzamerhand gaat hij postimpressionistisch werken. In 1889 treedt hij in het huwelijk met de pianiste Rosa Kaufman. Zij krijgen twee zonen w.o. Boris, de beroemde schrijver. In 1921 vestigde het gezin zich in Berlijn, maar in 1938 vluchtte het gezin voor de Nazi's naar Engeland, waar de schilder op 31 mei 1945 overleed in Oxford.
Hier volgt deel 2 van mijn verslag van zomergasten, waarin Reinbert de Leeuw op zijn eigen enthousiaste en deskundige wijze ons deel laat zijn van zijn obsessie, onontdekte muziek. Hij noemde in de loop van het gesprek namen van componisten, waarvan hij helaas geen fragmenten liet zien resp. horen. Opvallend vond ik dat hij de naam Satie niet een keer noemde. Na Strawinsky en Schönberg maakte hij een uitstap naar de Verenigde Staten, waar een man leefde die wars was van conventies en alle mogelijke muzieksoorten-en stijlen gebruikte in zijn composities; helaas liet hier van deze Charles Ives niets horen of zien, maar wel een andere Amerikaan John Cage, die mij persoonlijk veel minder doet. Ik vind het meer een performer, dan een componist. We keerden weer terug naar het vasteland van Europa en Reinbert voerde ons mee de vogelwereld van Olivier Messiaen. Bijzonder was het om te zien hoe hij samen met zijn vrouw Yvonne Loriod door de bossen loopt en het geluid van de veldleeuwerik in notenschrift noteert, terwijl zij dat op een recorder doet. Van deze componist liet de Leeuw ons een fragment zien uit diens laatste werk een opera gewijd aan de figuur van de Heilige Franciscus, die in staat was met de dieren te praten
Ik kon helaas niet het fragment vinden dat de Leeuw ons toonde, maar ik vind dit ook prachtige muziek.
Ten tijde van de Stalin terreur blijkt er in Rusland een vrouwelijke componist te zijn, die op een geheel eigen wijze haar woede over de onvrijheid in haar land toonzette. Het was Elmer Schönberg die deze muziek naar Nederland bracht en sindsdien is Reinbert de Leeuw door deze muziek gegrepen. We zien Galina Oestvolskaja, een breekbare vrouw, maar met enorm veel wilskracht en luisteren naar haar weerbaarstige muziek. Een andere unieke muzikale persoonlijkheid die helaas zeer jong is overleden en geobsedeerd was door de dood is de Canadese componist Claude Vivier. Nog altijd betreurt de Leeuw het dat hij hem niet heeft ontmoet en leren kennen in de periode dat deze man weliswaar kort, maar toch, in Amsterdam woonde.
Helaas heb het fragment dat de Leeuw toonde, waarin Vivier preludeert op zijn eigen dood, niet kunnen vinden, maar bovenstaand nummer laat duidelijk de eigenzinnigheid van de componist Vivier horen. Mijn enige kritiekpunt op deze avond had niet zozeer met de Leeuw te maken maar meer met Wilfred de Jong. Voor deze avond absoluut niet relevant rakelde hij de geschiedenis met de niet door de Leeuw geautoriseerde biografie geschreven door Thea Derks op. We weten dat deze kwestie heel gevoelig licht bij Reinbert en hij was duidelijk geirriteerd in dit gedeelte. Het ging vond de Leeuw deze uitzending niet om hem, maar om de muziek.
Heel toevallig dat deze Lauren Bacall op 89 jarige leeftijd j.l. 12 augustus overleed. In de film To have and Have not uit 1944 liet ze voor het eerst haar beroemde Look zien. Opvallend was ook dat ze in deze film een song ten gehore bracht.
Deze Richard Oelze, vervaardiger van dit zelfportret, werd op 29 juni 1900 in Maagdenburg geboren. Daar volgde hij vanaf 1914 een kunstopleiding. In 1921 was hij een leerling Johannes Ilten en vanaf 1929 verbleef hij In Dessau. In 1932 vertrok hij naar Parijs, waar hij kennis maakte met André Breton, Salvador Dali, Paul Eluard en Max Ernst. In 1938 keerde hij terug naar Duitsland en vestigde zich in 1939 in de Kunstenaarskolonie Worpswedde. Tijdens de 2de wereldoorlog verbleef hij in krijgsdienst en werd krijgsgevangene. Algemeen beschouwt men hem als een van de belangrijkste surrealistische schilders.
Dit was de eerste film waarin de Amerikaanse actrice Lauren Bacall, die afgelopen dinsdag overleed, speelde onder regie van Howard Hawks. In deze film was haar tegenspeler Humphrey Bogart, met wie zij daarna nog in een drietal andere films speelde. Zij zag als Betty Joan Perske op 16 september 1924 het levenslicht in The Bronx. Zoals zoveel joodse immigranten was haar vader zakenman. Via hem was ze trouwens verwant aan de 9de president Shimon Peres. Bacall en Bogart werden tijdens de opnamen verliefd op elkaar en op 21 mei 1945 traden de twee in het huwelijk en bleven dat tot de dood van Bogart in 1957. In 1946 speelden beiden in de film noir The Big Sleep; in 1947 waren ze te zien in Dark Passsage en in 1947 in Key Largo, waarin ook Edward G.Robinson te zien was.
In 1956 was ze te bewonderen in een zogenaamde "Tear-jerker " in de regie van Douglas Sirk . Medespelers waren Rock Hudson, Dorothy Malone en Robert Stack. Tijdens de opnames was zij thuis bezig met de strijd van Bogart tegen zijn kanker, waaraan hij op 16 mei 1957 overleed. Kort daarop kwam North West Frontier in de boscope, die een groot succes werd.
In de jaren 60 en 70 speelde ze belangrijke rollen op Broadway en slechts in een paar films; de zogenaamde all-star vehicles w.o. Harper en Murder on the Orient Express met verder Ingrid Bergman, Sean Connery, Albert Finney en Vanessa Redgrave.
De laatste jaren van haar carrière trad zij nog maar spaarzaam op in films; in 1997 kreeg ze nog een nominatie voor haar rol in The Mirror Has Two Faces; overigens haar eerste nominatie in een loopbaan van liefst 50 jaar. In 2003 maakte ze een kleine comeback met een rol in Dogville en het jaar daarop in Birth;beiden met Nicole Kidman als tegenspeelster. Na de dood van Bogart had Bacall een korte affaire met Frank Sinatra. In 1961 trad ze in het huwelijk met Jason Robards, maar vanwege diens drankzucht scheidde ze van hem in 1969. Ze schreef twee autobiografieën. Wat politiek betreft was ze een democrate in hart en nieren.
voor deze dinsdag 12 augustus kies ik een gedicht van een man die denk ik veel meer bekend is om zijn zijn proza, dan om zijn poëzie. Cola Debrot schreef het gedicht De Profundis en liet zich zich daarbij inspireren door Quevedo. DE PROFUNDIS Door nacht'lijke rust, in mijn angstdroom gevloden verdwaal en dool ik met verhaaste tred uit mijn onzalig, zij 't behaaglijk bed straks naar mijn wanhoop of mijn doem ontboden Een nieuw hart heeft die U aanroept van node, O Heer, een nieuw hart en een nieuwe mens Verlaat mij niet. Leen aan mijn vurige wens het oor! ik klaag mij aan, een levend-dode! Ik ben gbeschapen naar Uw Eeuwig beeld Zo gij niet redt, tot wie zal ik mij wenden, die mij mijn zondige loopbaan niet verheelt, nu ik U smeek: gord mij met moed de lendnen opdat kik in mijn wanhoop niet verspeel 't blank licht, waarin mijn nacht koom tot zijn ende.
Bovenstaande "graafscène" uit de film Cool Hand Luke werd in 1967 geregisseerd door de Amerikaanse regisseur Stuart Rosenberg. 11 augustus 1927 zag deze filmmaker het levenslicht in New York City. Aanvankelijk studeerde hij Ierse letterkunde aan de Universiteit, maar voelde zich aangetrokken tot het medium televisie en Film. Hij begon zijn carrière met het regisseren van afleveringen van o.a. politieseries. In 1960 regisseerde hij zijn eerste film Murder, Inc met in de hoofdrol Peter Falk. Maar een staking zorgde ervoor dat hij de set verliet en de film niet afmaakte. In 1967 zag hij het script van de novelle van Donne Pearce en besloot dit script te verfilmen en deze film Cool Hand Luke was een enorm succes. Mede dankzij het geweldige acteerwerk van Paul Newman. In 1969 regisseerde hij de eerste Amerikaanse film van Catherine Deneuve met als tegenspeler Jack Lemnon in The April Fools. Het jaar daarop maakte hij opnieuw een gevangenisfilm Bubaker, nu met een andere Amerikaanse ster Robert Redford.
De volgende jaren maakte hij een drietal films met Paul Newman w.o. Pocket Money en The Drowning Pool. De laatste belangrijke film die hij regisseerde was The Pope of Greenwich Village met Eric Roberts en Mickey Rourke. 15 maart overleed Stuart Rosenberg aan een hartaanval.
Voor mij was het een grote verrassing deze opname van een zingende Paul Newman, in de film Cool Hand Luke. Het nummer dat hij hier zingt draagt de titel Plastic Jesus en hij begeleidt zichzelf op de banjo.
18 juni 1831 werd de Noorse schilder Peter Nicolai Arbo geboren; hij groeide op in Gulskogen Manor in Gulskogen. Daar was zijn vader hoofd van de school, Zijn broer Carl Oscar Eugen Arbo was een bekend antropoloog. Peter studeerde gedurende de jaren 1851 en 1852 bij Frederik Ferdinand Helsted een een academie in Copenhagen, waarna hij naar Düsseldorf ging om daar achtereenvolgens te studeren bij Karl Ferdinand Sohn en J.E. Hünthen. Hij leerde er Adolph Tidemand kennen en raakte bevriend met Hans Gude. In 1861 keerde hij terug naar Noorwegen en in 1862 maakte hij een studiereis met Gude en Frederik Collett. Van 1875 tot 1882 het jaar van zijn dood was hij directeur van de Kunstacademie in Christiania.
Gisteravond gekeken naar het onvolprezen programma Zomergasten. Als gast ontving de gespreksleider Wilfried de Jong, de componist en dirigent Reinbert de Leeuw. Ik heb genoten van het programma en eens te meer zie dat het programma staat of valt met het niveau van de gast. De eerste gast van dit seizoen was Freek de Jonge en dat was ook een bijzondere avond; helaas haalden de twee volgende gasten bij lange na niet dit niveau, maar gisteravond zat ik aan de buis gekluisterd. Deel 1 van deze uitzending
Wat een boeiend verteller is Reinbert de Leeuw, die blijk geeft van een obsessieve liefde voor de muziek en zoals hij het zelf zegt op zoek is naar nieuwe ontdekkingen en dat gedaan hebbende zich daarin vastbijt en er alles over wil weten. Hij begon de avond met het keerpunt in de westerse muziek die de jonge Igor Strawinsky in 1911 in Parijs veroorzaakt met de eerste uitvoering van Le Sacre du Printemps.
In 1965 zei Strwinsky dat slechts enkele bladzijden van dit werk hem nog konden boeien, maar dat dat rest hem koud lieten. Inmiddels schreef hij de laatste jaren zeer strenge neo-classicistische werken.
Een 2de figuur waaraan de Leeuw aandacht schonk was de Wener Arnold Schönberg, een autodidakt die zijn hele leven de last van het verleden met zich meedroeg, maar niet meer terug kon keren op de eenmaal ingeslagen weg. Waartoe deze gevaarlijke weg leidde, liet de Leeuw zien en horen in het 3de en 4de deel van het strijkkwartet, waarin ook een rol is weggelegd voor een sopraansolo, die het werk eindigt met woorden "ik adem woorden van een andere planeet".
In 1959 regisseerde Howard Hawks western Rio Bravo, waarin Dean Martin de rol van lokale dronkaard en hulpsheriff speelt. Aan het begin van de film raakt Dude in gevecht met de bendeleider Joe Burdette, waarbij een omstander door deze bandiet wordt neergeschoten. De sheriff Chance, gespeeld door John Wayne, kan niet anders doen dan Burdette in de gevangenis opsluiten. Zijn broer Nathan Burdette hoort van de arrestatie van zijn broer en trommelt een legertje huurlingen op om zijn broer te bevrijden. Chance krijgt alleen hulp van Dude en de invalide hulpsheriff Stumpy, gespeeld door Walter Brennan. Ondertussen is Pat Wheeler in Rio Bravo aangekomen die met een wagenlading voorraden onderweg is naar Fort Worth. Om deze goederen te beschermen heeft hij een jonge revolverheld Cololrado Ryan ingehuurd. Als extra complicatie verschijnt ook nog een mysterieuze vrouw ten tonele, die zich Feathers noemt en gespeeld wordt door Angie Dickinson. Vlak voor het gevecht bij de gevangenis zingt Dude de song My Rifle, My Pony, and Me. waarvan hier boven een opname te zien en te horen is.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
